"Piet zit tegenover me, niet een loser".
Petra is KOPP-therapeut (Kinderen van Ouders met Psychiatrische Problemen) en werkt daarnaast op detacheringsbasis in de ouderenpsychiatrie. Wat mij opvalt als ik met haar spreek over psychische gezondheidszorg is dat Petra het gehele speelveld van belangen, politieke keuzes en ontwikkelingen in de psychische gezondheidszorg goed overziet. Als ik haar vraag wat haar grootste wens is voor de psychische gezondheidszorg vertelt ze: “dat de menselijke maat weer terugkomt”
Zonder oordeel
“Iedereen heeft zijn/haar eigen verhaal”, vertelt Petra. “Ooit werd mij gezegd; je werkt in het huis van de gekken en dwazen. Ik antwoordde toen; nee ik werk in het huis waar Ad en Liesbeth wonen”. Toen Petra haar loopbaan begon in de maatschappelijke opvang probeerde ze al zoveel mogelijk zonder oordeel te zijn. “Piet zit tegenover me, niet een dakloze loser. Ik heb de meest potige kerels mogen helpen die me vertelden over hun angsten en verdriet. Ze gaven me terug: ik werd door jou gezien, als mens”.
En door...
“Wordt er nog gekeken naar wat een cliënt nodig heeft in plaats van de focus te leggen op protocollen en winst. Er wordt zo vastgehouden aan (opgelegde) kaders dat het tijdspad en de soort behandeling al vastligt... nog voordat de cliënt bij de hulpverlener aan tafel zit. Acht weken, afvinken, 'genezen' en door....”. Petra verbaast zich erover dat dit frequent gebeurt, ze hoort het onder andere van cliënten die naar haar praktijk komen. Mensen die aangeven: dat mag niet van mijn behandelaar en vragen; mag dat van jou Petra? Ik vraag dan: “wat wil jij en heb je nodig. Ik wil eerst contact maken, echt contact.”
Hokjes- en diagnosedrift
“Uiteraard heb ik tijdens mijn opleiding gesprekstechnieken geleerd. De kunst is wel om 'het kunstje' achterwege te laten. Dat voelen cliënten, dat het een gesprek is 'uit het boekje'”. En vanuit dat boekje wordt veel gewerkt aldus Petra. Gekoppeld aan diagnosedrift. Cliënt A heeft stoornis B, dus pillen C en behandeling D en dat duurt twee maanden. Vanuit de overheid en de verzekeraars wordt de psychische gezondheidszorg daarnaast functiegericht ingestoken. Petra begrijpt dat er voor haar en haar vakcollega's bepaalde richtlijnen moeten zijn. Wel vindt ze dat er verder gekeken mag worden dan alleen 'het papiertje'. “Als ik uitleg wat mijn vak inhoud en wat ik doe is de reactie vaak; dat hoort een universitaire geschoolde psycholoog te doen. Waarom? Ik gebruik dezelfde technieken en een client hecht er veel meer waarde aan dat hij of zij gehoord en begrepen wordt dan allerlei accreditaties aan de muur.”
Wie heeft de regie?
Als we alles zo strak kaderen laten we, in mijn ogen, weinig ruimte voor het eigenaarschap van de cliënt. Hoe zou jij je voelen als je in al je psychische ellende alles opgelegd krijgt, dat er voor jou gedacht wordt? Creëren we dan niet juist een afhankelijkheidspositie bij onze cliënten? Daarmee maak je de persoon die bij je komt echt tot een patiënt in plaats van een medemens.” Daar wil Petra uitblijven. “Ik wil 'gewoon' bezield werken!”
Petra heeft haar praktijk in Breda, www.superesse.net. Petra werkt met volwassenen die opgegroeid zijn met een of beide ouders met psychische problemen.
Tekst door Jessica Rits, MerkVaardig